Walthère-Joseph-Charles Dewé: Ένας σπουδαίος Βέλγος ήρωας

 

Ο Walthère-Joseph-Charles Dewé υπήρξε η μεγαλύτερη προσωπικότητα της βελγικής αντίστασης, μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της αντίστασης σε όλη την Ευρώπη και ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο, ο οποίος ήταν ιδρυτής και ηγέτης ενός δικτύου μυστικών πληροφοριών τόσο στον Πρώτο όσο και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Dewé γεννήθηκε στη Liège στις 16 Ιουλίου 1880. Σπούδασε μηχανικός στο πανεπιστήμιο της γενέτειράς του απ’ όπου αποφοίτησε το 1904 και στη συνέχεια ηλεκτρολόγος μηχανικός στο Ινστιτούτο Montefiore το 1905. Σε όλη του την επαγγελματική καριέρα εργάστηκε στην τηλεφωνική και τηλεγραφική υπηρεσία του Βελγίου.

 

Στα τέλη του 1914, ο ξάδελφός του Dieudonné Lambrecht είχε ιδρύσει ένα δίκτυο πληροφοριών για τους Συμμάχους. Ο Lambrecht συνελήφθηκε από τους Γερμανούς στις 25 Φεβρουαρίου του 1916 και εκτελέστηκε στις 18 Απριλίου της ίδιας χρονιάς. Ο Dewé τότε αποφάσισε να πάρει αυτός τη θέση του στην οργάνωση. Μαζί με τον φίλο του Herman Chauvin και μερικούς άλλους Βέλγους πατριώτες ίδρυσε το 1916 το δίκτυο πληροφοριών ‘’La Dame Blanche’’ (Η λευκή κυρία), που λειτούργησε μέχρι το τέλος των εχθροπραξιών, δίνοντας πολύτιμες πληροφορίες στη βρετανική μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών που λειτουργούσε με έδρα στην Ολλανδία. Η ‘’La Dame Blanche’’ υπό την ηγεσία του Dewé είχε εξαιρετική οργάνωση, με το δίκτυο των αυστηρά επιλεγμένων πρακτόρων της να καλύπτει το σύνολο της χώρας. Κύριο αντικείμενο παρακολούθησης ήταν οι σιδηρόδρομοι της χώρας, κάτι που τους επέτρεπε να γνωρίζουν και να ενημερώνουν για τις μετακινήσεις του εχθρού.

Η αξία του δικτύου φάνηκε το 1917, έτος κατά το οποίο η ‘’La Dame Blanche’’ έδωσε το 75% των πληροφοριών που έφτασαν στους Συμμάχους αναφορικά με την κατάσταση στο Βέλγιο και τις κινήσεις του γερμανικού στρατού εκεί. Κι αυτό παρακάμπτοντας τις δυσκολίες της επικοινωνίας με την Ολλανδία, καθώς οι Γερμανοί είχαν υψώσει τριπλό μεταλλικό φράκτη σε όλο το μήκος των ολλανδικών συνόρων. Η ομάδα του Dewé βρήκε τον τρόπο να διασπάσει τον φράχτη αυτό και να δημιουργήσει περάσματα σε επτά σημεία.

 

Μετά τον πόλεμο ο Βρετανός Στρατάρχης Douglas Haig είπε πως κάθε πρωί, πριν ανοίξει την αλληλογραφία του, ενημερωνόταν από μια έκθεση της ‘’La Dame Blanche’’  και χρησιμοποιούσε τις πληροφορίες αυτές προκειμένου να κατευθύνει σωστά τους στρατιώτες του και να διεξάγει σωστά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Εξυμνώντας μάλιστα τους πράκτορες του δικτύου δήλωσε απευθυνόμενος στον Dewé ότι αν και οι στρατιώτες του ήταν ήρωες, οι πράκτορες του Dewé καταλαμβάνουν την πρώτη θέση στον ηρωισμό, επειδή επέλεξαν εθελοντικά να εκτεθούν σε θανάσιμο κίνδυνο, προκειμένου να μπορέσουν όλοι οι άλλοι άνθρωποι να ζήσουν ειρηνικά.

Το Σεπτέμβριο του 1939, με την έναρξη του πολέμου, ο Dewé ίδρυσε μαζί με κάποιους άλλους συνεργάτες του απ’ το παλιό του δίκτυο ένα νέο κατασκοπευτικό δίκτυο. Ο Dewé αυτή τη φορά ήταν περιτριγυρισμένος από μηχανικούς κυρίως, από άνδρες έτοιμους να θυσιαστούν, οι οποίοι δεν δίστασαν να ταξιδέψουν στη Γερμανία και να συλλέξουν πληροφορίες για τη βιομηχανία, τους εξοπλισμούς, τις κινήσεις του γερμανικού στρατού. Το δίκτυο του Dewé προειδοποίησε έγκαιρα τόσο τους Βέλγους όσο και τους Γάλλους και τους Βρετανούς ότι η γερμανική εισβολή ήταν επικείμενη και επέμενε στη λήψη αμυντικών μέτρων.

 

Μετά τη γερμανική εισβολή και κατοχή του Βελγίου ο Dewé αναπτύσσει στο κατεχόμενο έδαφος τέσσερις πομπούς που μεταδίδουν αδιάκοπα πληροφορίες στους Βρετανούς. Ο ίδιος είναι απόλυτα βέβαιος για την τελική επικράτηση της Αγγλίας. Συνήθιζε να λέει πως οι Άγγλοι θα κρατούσαν για όσο διάστημα ήταν απαραίτητο καθώς αργά ή γρήγορα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ένωση θα αναγκαζόταν να μπουν στον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας. Προέβλεπε μάλιστα πως ο πόλεμος θα διαρκούσε πολύ καιρό αλλά σημείωνε εμφαντικά πως επειδή ήταν τόσο μεγάλος πόλεμος απαιτούσε και μεγάλη προσπάθεια απ’ όλους για να κερδηθεί. Κατέληξε πάντως πως όσο μεγάλος κι αν ήταν ο πόλεμος κάποια στιγμή θα τελείωνε με νίκη των συμμάχων.

Στις αρχές Ιουνίου του 1940, ο Dewé ίδρυσε το δίκτυο πληροφοριών «Clarence», επικουρούμενος από τον μηχανικό Hector Demarque. Οι συνωμοτικές ανάγκες και η πρώτη έρευνα στο σπίτι του απ’ την Gestapo στις 22 Ιουλίου 1941 επιβάλλουν τη διαρκή μετακίνηση του στη χώρα και τη φιλοξενία του από έμπιστους φίλους.   Η Gestapo ψάχνει το σπίτι του πάλι τον Σεπτέμβριο και ξανά τον Δεκέμβριο. Η σύζυγός του υπομένει όλη αυτή την κατάσταση στωικά.

Ο Dewé διαρκώς εκτείνει το δίκτυό του προσλαμβάνοντας νέους πράκτορες και επεκτείνοντας το πεδίο κατασκοπίας του στη Γαλλία και την Ολλανδία. Η οργάνωση «Clarence» φτάνει σταδιακά να έχει στις τάξεις της 1.547 πράκτορες. Υπάρχει μόνιμη επικοινωνία με τη Βρετανία μέσω των πομπών που ρίχνονται με αλεξίπτωτα απ’ τους Βρετανούς. Από τον Ιανουάριο του 1941 έως τις 3 Σεπτεμβρίου 1944, 872 ραδιοφωνικά μηνύματα αντηλλάγησαν μεταξύ Λονδίνου και «Clarence», ενώ 163 εκθέσεις με χάρτες, διαγράμματα και φωτογραφίες και 92 επιστολές με πολεμικά στοιχεία στάλθηκαν στην Αγγλία μέσω Γαλλίας και της Ισπανίας.

«Η ποσότητα και η ποιότητα των μηνυμάτων και των εγγράφων που στάλθηκαν από την ‘’Clarence’’», δήλωσε ο Sir Claude Dansey των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, «την κατατάσσει στην πρώτη θέση μεταξύ των στρατιωτικών δικτύων πληροφοριών σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη».

 

Στις 14 Ιανουαρίου 1943 η σύζυγός του πεθαίνει από καρδιακή προσβολή, κάτι που φέρνει τεράστια θλίψη στον Dewé, αλλά δεν τον κάνει να σταματήσει την αδιάκοπη δραστηριότητά του, η οποία τελικά τον καθιστά στόχο της γερμανικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών Abwehr. Σταδιακά η θηλιά της Abwehr σφίγγει γύρω του.

 

 

Στις 7 Ιανουαρίου 1944, οι δύο κόρες του Μαρία και Madeleine συνελήφθησαν. Οι Γερμανοί τις έστειλαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Ravensbrück απ’ όπου η Madeleine δεν επέστρεψε ποτέ.

 

 

Στις 13 Ιανουαρίου 1944, ένας πράκτορας της «Clarence» υποκλέπτει μια γερμανική τηλεφωνική συνομιλία απ’ την οποία προκύπτει ότι η Gestapo κατάφερε να μάθει την αληθινή ταυτότητα μιας συνεργάτιδας του δικτύου και ιδρυτικού μέλους της «Clarence», η οποία είναι γνωστή με το ψευδώνυμο «Thérèse de Radiguès». Ο Dewé καταλαβαίνοντας τον μεγάλο κίνδυνο που διατρέχει η πράκτοράς του αποφασίζει να πάει ο ίδιος στο σπίτι της και να την ειδοποιήσει να εξαφανιστεί.

Όταν φτάνει στο σπίτι της Avenue de la Couronne 41, στις Βρυξέλλες, η Gestapo είναι ήδη εκεί. Ο Dewé βρίσκεται για πρώτη φορά τόσο κοντά στη σύλληψή του. Παρά την ηλικία του καταφέρνει να το σκάσει και να τρέξει στο δρόμο με τους Γερμανούς της Gestapo να φωνάζουν πίσω του να σταματήσει. Ο Dewé φτάνοντας στη λεωφόρο πηδάει στο διερχόμενο τραμ 81, το οποίο όμως, εξαιτίας ενός παιχνιδιού της μοίρας, αμέσως σταματά καθώς έχει ανάψει κόκκινο φανάρι στο δρόμο. Ο παράγοντας «μοίρα» αποδεικνύεται καθοριστικός. Ο Dewé προσπαθεί να πηδήσει πάλι στο δρόμο και να το σκάσει τρέχοντας, αλλά ένας Γερμανός αξιωματικός της Luftwaffe (πολεμική αεροπορία) που βλέπει έναν πολίτη να μην υπακούει στις εντολές που ακούγονται από παντού για να σταματήσει, τον πυροβολεί κοντά στην πλατεία Flagey. Ο Dewé έπεσε νεκρός. Ο αξιωματικός που πυροβόλησε δέχτηκε στη συνέχεια την επίθεση της Gestapo, η οποία τον κατηγόρησε ότι με τον πυροβολισμό του κατέστρεψε την προοπτική να αποσαρθρώσουν όλο το δίκτυο της αντίστασης. Και παρότι η Gestapo γνώριζε την ταυτότητα του Dewé, μέχρι το τέλος του πολέμου εξακολουθούσε να αγνοεί ότι ο γηραιός αυτός κύριος που σκοτώθηκε εκείνη τη μέρα του Γενάρη ήταν ο ηγέτης του μεγαλύτερου βελγικού δικτύου πληροφοριών.

Το δίκτυο «Clarence» συνέχισε τη δράση του και μετά τον θάνατο του Dewé, υπό την καθοδήγηση του Hector Demarque, μέχρι την απελευθέρωση της χώρας. Μετά την απελευθέρωση έγινε γνωστό ότι από τους 1.547 πράκτορες που έδρασαν για λογαριασμό της «Clarence»  μόλις 47 σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της δράσης τους. Ο τόσο μικρός αριθμός απωλειών ήταν το τελευταίο χειροκρότημα για τον καθοδηγητή του δικτύου και τον τρόπο που είχε οργανώσει την ασφάλειά του.

Μια αναμνηστική στήλη τοποθετήθηκε στη Rue de la Brasserie 2, στις Βρυξέλλες, στο σημείο που ο Dewé άφησε την τελευταία του πνοή, για να θυμίζει στις επόμενες γενιές τον δημιουργό του μεγαλύτερου κατασκοπευτικού δικτύου της Ευρώπης στους δυο μεγάλους πολέμους του 20ού αιώνα.